Bir rapor, insanlığın en zengin %1'inin, en yoksul %66'dan daha fazla karbon emisyonundan sorumlu olduğunu ve bunun savunmasız topluluklar ve iklim acil durumuyla mücadeleye yönelik küresel çabalar açısından korkunç sonuçlar doğurduğunu belirtiyor.

Küresel iklim eşitsizliğine ilişkin şimdiye kadar gerçekleştirilen en kapsamlı çalışma, milyarderler, milyonerler ve yılda 140.000 ABD Doları'ndan (112.500 £) fazla ücret alanlar da dahil olmak üzere 77 milyon kişiden oluşan bu elit grubun, dünyadaki tüm CO2 emisyonlarının %16'sından sorumlu olduğunu gösteriyor.

Rapora göre 2019 yılında sıcaklık bir milyondan fazla ölüme neden oldu.

İklim adaleti bu ay Birleşik Arap Emirlikleri'nde yapılacak BM COP28 iklim zirvesinin gündeminin üst sıralarında yer alacak.

Oxfam Raporu, en zengin %1'lik kesimin iklim yalıtımlı, klimalı hayatlar yaşama eğiliminde olmasına rağmen, onların emisyonlarının (2019'da 5,9 milyar ton CO2 ) büyük acılardan sorumlu olduğunu gösteriyor.

Rapor, diğerlerinin yanı sıra ABD Çevre Koruma Ajansı'nın da kullandığı, dünya çapında her milyon ton karbon için 226 fazla ölüme ilişkin bir "ölüm maliyeti" formülü kullanarak, yalnızca %1'den kaynaklanan emisyonların ısıya neden olmak için yeterli olacağını hesaplıyor. Önümüzdeki yıllarda 1,3 milyon insan daha ölecek.

1990'dan 2019'a kadar olan dönemde, %1'lik birikmiş emisyonlar, geçen yılki AB mısır, ABD buğdayı, Bangladeş pirinci ve Çin soya fasulyesi hasatlarının silinmesine eşdeğerdi.

Yoksullar sadece ölüyor
Araştırmaya göre, bu acı, orantısız bir şekilde yoksulluk içinde yaşayan insanlara, dışlanmış etnik topluluklara, göçmenlere ve dışarıda ya da aşırı hava koşullarına karşı savunmasız evlerde yaşayan ve çalışan kadınlar ve kız çocuklarına yansıyor.

Bu grupların tasarruf, sigorta veya sosyal korumaya sahip olma olasılıkları daha düşük; bu da onları hem ekonomik hem de fiziksel olarak sel, kuraklık, sıcak hava dalgaları ve orman yangınlarına karşı daha fazla risk altında bırakıyor. BM, aşırı hava koşullarına bağlı ölümlerin %91'inin gelişmekte olan ülkelerden kaynaklandığını söylüyor .

Rapor, en alttaki %99'luk kesimden birinin en zengin milyarderlerin bir yılda ürettiği kadar karbon üretmesinin yaklaşık 1.500 yıl süreceğini ortaya koyuyor.

Oxfam'ın kıdemli iklim adaleti politikası danışmanı Chiara Liguori, "Süper zenginler gezegeni yağmalıyor ve yok etme noktasına kadar kirletiyor ve en yüksek bedeli ödeyenler de bunu en az karşılayabilenler oluyor" dedi. İklim ve eşitsizlikten oluşan ikiz krizlerin “birbirini beslediğini” söyledi.

Uluslar arasındaki zenginlik farkı bu eşitsizliği yalnızca kısmen açıklıyor. Rapor, kapsamlı verilerin bulunduğu en son yıl olan 2019'da, küresel tüketime dayalı CO2 emisyonlarının %40'ından yüksek gelirli ülkelerin (çoğunlukla küresel kuzeyde) sorumlu olduğunu belirtirken, düşük gelirli ülkelerde (çoğunlukla küresel güneyde) ihmal edilebilir oran olan %0,4'tü. Dünya nüfusunun yaklaşık altıda birine ev sahipliği yapan Afrika, emisyonların yalnızca %4'ünden sorumlu.

Daha az tartışılan ancak daha hızlı büyüyen bir sorun da ülkeler içindeki eşitsizliktir. Milyarderlerin ezici çoğunluğu hala beyaz, erkek ve ABD ve Avrupa'da yaşıyor, ancak bu etkili süper zenginler sınıfının üyelerine dünyanın diğer bölgelerinde de giderek daha fazla rastlanıyor. Milyonerler daha da dağınık durumda.

Süper yatlar, özel jetler
Süper yatlardan, özel jetlerden malikanelere, uzay uçuşlarından kıyamet sığınaklarına kadar %0,1'lik aşırı karbon ayak izi, küresel ısınmanın 1,5°C'de zirveye ulaşması için gereken üst seviyeden 77 kat daha yüksek.

Pek çok süper zenginin kurumsal hisseleri oldukça kirletici. Rapora göre bu elit aynı zamanda medya kuruluşlarına ve sosyal ağlara sahip olarak, reklam ve halkla ilişkiler ajanslarını ve lobicileri işe alarak ve genellikle en zengin %1'in üyesi olan üst düzey politikacılarla sosyal olarak kaynaşarak muazzam ve büyüyen bir siyasi güce sahip.

Örneğin ABD'de Kongre'nin dört üyesinden birinin fosil yakıt şirketlerinde toplam değeri 33 ila 93 milyon dolar arasında değişen hisselere sahip olduğu bildiriliyor.

Yüksek vergiler uygulanmalı
Rapor, bunun, küresel emisyonların neden artmaya devam ettiğini ve küresel kuzeydeki hükümetlerin, karbon emisyonlarını aşamalı olarak durdurmaya yönelik uluslararası taahhütlerinin aksine, neden 2020'de fosil yakıt endüstrisini sübvanse etmek için 1,8 trilyon dolar sağladığını açıklamaya yardımcı olduğunu söylüyor.

Oxfam, en kötü etkilenenleri desteklemek, eşitsizliği azaltmak ve yenilenebilir enerjiye geçişi finanse etmek için süper zenginlere yönelik yüksek servet vergileri ve fosil yakıt şirketlerine beklenmedik vergiler uygulanması çağrısında bulunuyor.

En zengin %1'in gelirlerine uygulanan %60'lık verginin yılda 6,4 trilyon dolar artıracağı ve emisyonları 695 milyon ton azaltabileceği belirtiliyor; bu, Birleşik Krallık'ın 2019 karbon ayak izinden daha fazla.

Oxfam International'ın geçici genel müdürü Amitabh Behar şunları söyledi: “Zenginliği vergilendirmemek, en zenginlerin bizi soymasına, gezegenimizi mahvetmesine ve demokrasiden vazgeçmesine yol açıyor. Aşırı zenginliğin vergilendirilmesi, hem eşitsizlikle hem de iklim kriziyle mücadele etme olanağımızı artırıyor.”